Thursday, July 22, 2010

സംഘടനാ സംവിധാനങ്ങളും അവയുടെ പരിമിതികളും

നമ്മള്‍ മലയാളികള്‍ സംഘടനയുടെ ബലത്തില്‍ വിശ്വസിക്കുന്നവരാണ്. സംഘടന സംവിധാനങ്ങളുടെ അഭാവം ചൂഷണത്തിനുള്ള വാതിലുകള്‍ തുറക്കുന്നു എന്ന് നമ്മളില്‍ ഭൂരിഭാഗവും വിശ്വസിക്കുന്നു. പക്ഷേ, സംഘടന സംവിധാനങ്ങളിലൂടെ ഉണ്ടാകുന്ന തീരുമാനങ്ങളും സമ്പ്രദായങ്ങളും എപ്പോഴും എല്ലാവര്ക്കും നല്ലതാണോ? - ഈ ചോദ്യം പരിശോധിക്കുകയാണ് ഈ ലേഖനത്തില്‍.

ഒരു ഉദാഹരണത്തില്‍ തുടങ്ങാം: അടുത്തിടെ എസ് എഫ് ഐ എന്ന വിദ്യാര്‍ഥി രാഷ്ട്രീയ സംഘടന തെക്കന്‍ കേരളത്തിലെ ഒരു കലാലയത്തില്‍ ഒരു അനൌപചാരിക ഡ്രസ്സ്‌ കോഡ് നടപ്പിലാക്കിയതായി കാണുന്നു - പെണ്‍കുട്ടികള്‍ ജീന്‍സ്‌ ധരിക്കുന്നതിനെതിരായിരുന്നു ആ ഡ്രസ്സ്‌ കോഡ്. ഇത് പലര്‍ക്കും അസുഖകരമായിരുന്നിരിക്കണം. അതെ സമയം തന്നെ ഇതേ സംഘടന ഉള്ളത് റാഗ്ഗിംഗ് പോലെയുള്ള കാര്യങ്ങള്‍ തടയുന്നതിന് വളരെ ഫലപ്രദം ആണ് താനും. ഈ ഉദാഹരണത്തില്‍ ഒരു സംഘടന സമൂഹനന്മാക്കായി നിലകൊള്ളുന്നതിനോപ്പം ചിലരുടെ വസ്ത്രധാരണ സ്വാതന്ത്ര്യം ഹനിക്കുന്നു.

മറ്റൊരു ഉദാഹരണം കൂടി പരിശോധിക്കാം - ഒരു പ്രദേശത്തെ ജനങ്ങള്‍ ഒരു റസിടെന്റ്റ്‌ അസോസിയേഷന്‍ രൂപവല്‍ക്കരിച്ചു എന്നിരിക്കട്ടെ. അവര്‍ ചവര്‍ നിക്ഷേപിക്കാനും അത് പ്രോസ്സസ് ചെയ്യാനും ഒരു പ്ലാനറ്റ്‌ സ്ഥാപിക്കുന്നു എന്ന് കരുതുക. അത് പൊതുവില്‍ സ്ഥലവാസികള്‍ക്ക് നല്ലതാണ്. പക്ഷേ, ആ പ്ലാനറ്റ്‌ സ്ഥാപിക്കാനുദ്ദേശിക്കുന്ന സ്ഥലത്തിനടുത്ത് താമസിക്കുന്നവര്‍ കൂടുതലായി ദുര്‍ഗന്ധം സഹിക്കേണ്ടി വന്നേക്കാം. അങ്ങനെ ആ ന്യൂനപക്ഷത്തിനു അത് സ്വീകാര്യമായ സംവിധാനം ആയിരിക്കണം എന്നില്ല.

ചില സംഘടനകള്‍ അവയുടെ നടത്തിപ്പിലെ പാകപ്പിഴകള്‍ കാരണം തന്നെ പ്രശ്നക്കാരാകുന്നു. ഉത്തമ ഉദാഹരണങ്ങള്‍ പാര്‍ട്ടിയിലെ പ്രബലരുടെ ഇഷ്ടങ്ങള്‍ക്ക് വളരെയധികം മുന്‍തൂക്കം നല്‍കുന്ന രാഷ്ട്രീയ സംഘടനകള്‍ തന്നെയാണ്. പക്ഷെ, ശാസ്ത്രീയ തീരുമാനങ്ങളിലും സംഘടന ജനാധിപത്യത്തിലും വിശ്വസിച്ചു പ്രവര്‍ത്തിക്കുന്ന സംഘടനകള്‍ ഉണ്ടാകാം - അവയും എല്ലാവര്ക്കും നല്ലതാവണം എന്നില്ല.
  • സംഘടന ഇല്ലായ്മ: ഇത് ഒരു എക്സ്ട്രീം ആണ്. സംഘടനയില്ലെന്കില്‍ ചൂഷണം ഉണ്ടാകും എന്നത് നമ്മളോട് ആരും പറഞ്ഞു തരേണ്ടതില്ല. സംഘടനയുടെ അഭാവം സമൂഹ നന്മയും സൃഷ്ടിക്കണം എന്നില്ല. നമ്മുടെ ഉദാഹരണത്തില്‍, സംഘടന ഇല്ലെങ്കില്‍ ഒരു ചവര്‍ സംസ്കരണ പ്ലാനറ്റ്‌ നിര്‍മിക്കുന്നതിനു പകരം എല്ലാവരും സ്വന്തം ഇഷ്ടാനുസരണം മാലിന്യം തങ്ങളുടെ വീടിനു പുറത്തുള്ള പരിസരത്ത് നിക്ഷേപിച്ചെന്നു വരാം.
  • പൂര്‍ണമായി സംഘടന നിയന്ത്രിതമായ സംവിധാനം: ഈ സംവിധാനത്തില്‍ ഉള്ള പ്രശ്നങ്ങളാണ് നമ്മള്‍ ഇപ്പോള്‍ പരിശോധിക്കുന്നത്. നമ്മുടെ ഉദാഹരണത്തില്‍, ശാസ്ത്രീയമായ മാലിന്യ സംസ്കരണം നിമിത്തം ഒന്ന് രേണ്ട് പേര്‍ക്ക് കടുത്ത ദുര്‍ഗന്ധം സഹിക്കേണ്ടിവന്നേക്കാം. അതുകൊണ്ട് സമൂഹ നന്മ ഇപ്പോഴും എല്ലാവരുടെയും നന്മ ആയിരിക്കണം എന്നില്ല.
ഇങ്ങനെയുള്ള രണ്ടു സംവിധാനങ്ങളിലും പ്രശ്നങ്ങള്‍ ഉണ്ടെങ്കില്‍ നമ്മള്‍ എന്ത് ചെയ്യണം. ഒരു സംഘടന നിലനില്‍ക്കുമ്പോള്‍ തന്നെ, ചില ന്യൂനപക്ഷങ്ങള്‍ക്ക് അവരുടെ സ്വാതന്ത്ര്യം വേണം എന്നുണ്ടെങ്കില്‍ അതിനനുവദിക്കുന്നതാണ് ഉത്തമം. സംഘടനയില്‍ ചേരാത്തവരെ നമ്മള്‍ മൂരാച്ചികള്‍ എന്ന് വിളിക്കേണ്ടതുണ്ടോ? അതെ സമയം സംഘടനയില്‍ ചേരാതെ അനവധി ആളുകള്‍ മാറിനില്‍ക്കുന്നുന്ടെന്കില്‍ അത് സംഘടനയുടെ പ്രവര്‍ത്തനത്തെ ബാധിക്കില്ലേ? ഇങ്ങനെ അനവധി ചോദ്യങ്ങള്‍ ഉയരുന്നു. ഇങ്ങനെയുള്ള ചോദ്യങ്ങള്‍ക്ക് ഉത്തരമുണ്ടാവണമെന്നുമില്ല. പൊതുവില്‍ സംഘടന സംവിധാനത്തിനുള്ള ചില പരിമിതികള്‍ മനസ്സിലാക്കാനും മികവുറ്റ സംഘടന സംവിധാനങ്ങള്‍ സൃഷ്ടിക്കാനും ഉപകരപ്രദമായേക്കാവുന്ന ചില നിരീക്ഷണങ്ങള്‍ ചുവടെ ചേര്‍ക്കുന്നു.

  • സംഘടനയിലെ ശക്തര്‍: ഒരു സംഘടനയില്‍ ഉള്പ്പെട്ടിട്ടുള്ളവര്‍ക്ക് എല്ലാവര്ക്കും ഒരേ അഭിപ്രായം ഉണ്ടാവുക എന്നത് വളരെ അപൂര്‍വം അവസരങ്ങളില്‍ മാത്രം ആയിരിക്കാം. അങ്ങനെ അല്ലാതെയുള്ള അവസരങ്ങളില്‍ ഒരു സംഘടനയുടെ അഭിപ്രായം എന്ന രീതിയില്‍ പുറത്തു വരുന്നത് ഒരുപക്ഷെ അതിലെ ശക്തരുടെ അഭിപ്രായം മാത്രം ആയിരിക്കാം. അത്തരം അഭിപ്രായങ്ങള്‍ സ്ഥാപിത താല്‍പര്യങ്ങളില്‍ ഊന്നിയവ ആകാനും പൊതുവില്‍ ഗുണകരമല്ലാത്തതാകാനും സാധ്യതയുണ്ട്. അങ്ങനെ വരുമ്പോള്‍ അത് സംഘടനയുടെ കെട്ടുറപ്പിനെ തന്നെ ബാധിച്ചേക്കാം.
  • സംഘടന ജനാധിപത്യം: ഓരോ പ്രധാന കാര്യത്തിലും തീരുമാനമെടുക്കുമ്പോള്‍ ആരോഗ്യകരമായ ചര്‍ച്ചകളും അവയില്‍ അംഗങ്ങള്‍ക്ക് വിയോജിപ്പുകള്‍ പ്രകടിപ്പിക്കാനുള്ള സംവിധാനവും ഉണ്ടാവേണ്ടത് അനിവാര്യമാണ്. "തീരുമാനം എടുക്കാന്‍ സോണിയ ഗാന്ധിയെ ചുമതലപ്പെടുത്തി" എന്നൊക്കെ ഒരു പാര്‍ട്ടി പറയുമ്പോള്‍ ആ സംഘടനയിലെ ദൌര്‍ബല്യമല്ലേ അത് വെളിവാക്കുന്നതെന്ന് ഒരാള്‍ ചിന്തിച്ചാല്‍ അതിനെ ആര്‍ക്കെങ്കിലും കുറ്റം പറയാന്‍ സാധിക്കുമോ. മാത്രമല്ല, എസ് എഫ് ഐ പോലെയൊരു സംഘടന ജനാധിപത്യ രീതിയില്‍ ഒരു തീരുമാനം എടുത്താല്‍ "ജീന്‍സ്‌ ധരിക്കരുത്" എന്നിങ്ങനെയുള്ള തരം നിലപാടുകള്‍ ഒഴിവാക്കാമായിരുന്നു എന്നും ഞാന്‍ വിശ്വസിക്കുന്നു.
  • "മൂരാച്ചികളോടുള്ള" പെരുമാറ്റം: കേരളത്തിലെ പല സംഘടന സംവിധാനങ്ങളുടെയും ഒരു പ്രശ്നമാണിത്. ഒരു രസിടെന്റ്സ്‌ അസോസിയേഷന്‍ തുടങ്ങുന്നു എന്നിരിക്കട്ടെ. ഒരാള്‍ അതില്‍ ചേരുന്നില്ല എന്ന് തീരുമാനിക്കുകയാണെങ്കില്‍ അയാളെ ഒറ്റപ്പെടുത്തുന്ന പ്രവണതയുണ്ട് (മൂരാച്ചി എന്നാ വാക്കിന്റെ അര്‍ത്ഥം എനിക്ക് അത്ര നിശ്ചയമില്ല - പക്ഷെ, ആ വാക്കാണ്‌ അങ്ങനെയുള്ളവരെ വിശേഷിപ്പിക്കാന്‍ ഉപയോഗിച്ച് വരുന്നത്), നമ്മുടെ നാട്ടില്‍. ആ സംഘടനയില്‍ ചേരാന്‍ തല്പര്യമില്ലാത്തവരെ അതില്‍ ചേരുന്നതില്‍ ഉള്ള ഗുണങ്ങള്‍ പറഞ്ഞു മനസ്സിലാക്കുകയും എന്നിട്ടും വഴങ്ങുന്നില്ലെന്കില്‍ നിര്‍ബന്ധിക്കാതിരിക്കുകയും ആണ് ബുദ്ധി എന്ന് ഞാന്‍ വിശ്വസിക്കുന്നു. ഒറ്റപ്പെടുത്തല്‍ ഒരിക്കലും ശരിയായ നടപടിയല്ല. സംഘടന എന്ന് പറയുന്നത് തന്നെ സ്വമേധയാ ചേരുന്ന ഒരു സംവിധാനം എന്നാണല്ലോ അര്‍ത്ഥം. വ്യക്തികളുടെ സ്വാതന്ത്ര്യത്തെ മാനിക്കുക.
  • സംഘടനകളും തീവ്ര നിലപാടുകളും: തീവ്ര നിലപാടുകള്‍, പ്രത്യേകിച്ചും അത് സംഘടനക്ക് ഉള്ളിലുള്ളവരുടെയോ പുറത്തുള്ളവരുടെയോ സ്വാതന്ത്ര്യത്തെ ഹനിക്കുന്നതാണ് എങ്കില്‍ - അത് അത്യന്തം ആലോചിച്ചു വേണം. സര്‍ക്കാരിനെ നമുക്ക് ഒരു തരത്തില്‍ ഒരു സംഘടന ആയി കാണാം. എപ്പോഴാണ് സര്‍ക്കാര്‍ പൊതുസ്ഥലത്തെ സിഗരറ്റ് വലി നിരോധിക്കേണ്ടത്? അത് അനവധി ആളുകളുടെ (വലിക്കാത്തവരുടെയും) ആരോഗ്യത്തെ ദോഷകരമായി ബാധിക്കുന്നു എന്ന് വരുമ്പോള്‍ മാത്രമാണ് അത് ചെയ്യേണ്ടത് എന്നാണു എന്റെ പക്ഷം. ഹന്സ് എന്ന പോലെയുള്ള പുകയില ഉലപ്പന്നങ്ങള്‍ ഉപയോഗിക്കുന്നവര്‍ അല്ലാതെയുള്ളവരുടെ ആരോഗ്യത്തെ ബാധിക്കാത്ത സംഗതികള്‍ ആയതിനാല്‍ നിരോധിക്കേണ്ട കാര്യമില്ല എന്ന് ഞാന്‍ വിശ്വസിക്കുന്നതും അത് കൊണ്ട് തന്നെ. കര്‍ണാടകത്തില്‍ ആളുകള്‍ ബീഫ്‌ തിന്നുന്നതിലും തെറ്റൊന്നുമില്ല - അത് നിരോധിക്കുന്നത് വ്യക്തിസ്വാതന്ത്ര്യത്തെ ഹനിക്കല്‍ ആണ്.
  • പൊതു പ്രശ്നങ്ങളും സംഘടനകളും (വേണ്ട മേഘലകളില്‍ സംഘടനാ പ്രവര്‍ത്തനം ഉണ്ടാവുന്നുണ്ടോ?): ഒരു പോതുപ്രശ്നം കൈകാര്യം ചെയ്യുന്നതില്‍ സംഘടനയുടെ പങ്കു വളരെ വലുതാണ്‌. ഒരു ഗ്രാമത്തില്‍ ഒരു വിദ്യാലയം ഇല്ലെന്നു കരുതുക. ഓരോരുത്തരും അത് അവരുടെ വ്യക്തിപരമായ പ്രശ്നം ആയി കാണുകയാണെങ്കില്‍ അവരെല്ലാവരും കുട്ടികളെ ദൂരത്തുള്ള വിദ്യാലയത്തിലേക്ക് അയക്കുമായിരിക്കും (ഇത് തികച്ചും ഒരു സ്വകാര്യ പരിഹാരം ആണ്); അതിനു ചെലവ് കൂടുതല്‍ ആണ്, കുട്ടികള്‍ കൂടുതല്‍ ദൂരം സഞ്ചരിക്കേണ്ടി വരികയും ചെയ്യും. അതുകൊണ്ടുതന്നെ അത് കാര്യക്ഷമം അല്ല. ഒരു സംഘടന സംവിധാനത്തിന് കൂടുതല്‍ ആളുകളുടെ പങ്കാളിത്തം ഉള്ളതുകൊണ്ട് ഒരു വിദ്യാലയം ആ ഗ്രാമത്തില്‍ തന്നെ കൊണ്ടുവരാന്‍ സാധിച്ചേക്കും. അല്ലെങ്കില്‍ കുട്ടികള്‍ക്ക് ഒരുമിച്ചു ദൂരെയുള്ള വിദ്യാലയത്തിലേക്ക് യാത്ര ചെയ്യാന്‍ ഒരു സംവിധാനമെന്കിലും കുറഞ്ഞ പക്ഷം നടപ്പിലാക്കാന്‍ സാധിക്കും. പറഞ്ഞു വരുന്നത്, പൊതു പ്രശ്നങ്ങള്‍ക്ക് പരിഹാരം കണ്ടെത്താന്‍ സംഘടന സംവിധാനങ്ങള്‍ മുന്കൈയ്യേടുക്കേണ്ടത് അനിവാര്യം ആണ് എന്നാണു. അതിനു ആളുകള്‍ തയ്യാറാവണം എന്നതും പ്രധാനമാണ്. മാത്രവുമല്ല, ഒരു പോതുപ്രശ്നതിനു പലരും സ്വകാര്യ പരിഹാരങ്ങള്‍ ആണ് കണ്ടെത്താന്‍ മുതിരുന്നതെന്കില്‍, ഒരു പൊതു പരിഹാരം കൂടുതല്‍ ദുഷ്കരമാവുകയും ചെയ്യും. "ഒരു പോതുപരിഹാരം അധികൃതര്‍ സൃഷ്ടിച്ചിരുന്നു എങ്കില്‍ ഈ സ്വകാര്യ പരിഹാരം വേണ്ടിവരില്ലായിരുന്നു" എന്ന് പറയുന്നത് ഒരു പോതുപരിഹാരത്തിന് ആക്കം കൂട്ടുന്നില്ല - അതുകൊണ്ട് തന്നെ, അത് തന്നെയാണ് പ്രശ്നവും.
സംഘടനകള്‍ തികച്ചും ആവശ്യമാണെന്നും സ്വകാര്യ പരിഹാരങ്ങളെക്കാള്‍ കൂട്ടയ്മയിലൂടെയുണ്ടാകുന്ന പരിഹാരങ്ങള്‍ ആണ് നല്ലതെന്നും വിശ്വസിക്കുന്ന ഒരാളാണ് ഞാന്‍. പക്ഷെ, സംഘടനയില്‍ വിശ്വസിക്കുമ്പോഴും അവയുടെ പരിമിതികളെക്കുറിച്ച് ധാരണ ഉണ്ടായിരിക്കുന്നത് സംഘടനയിലുള്ളവര്‍ക്കും അല്ലാത്തവര്‍ക്കും തീര്‍ച്ചയായും ഉപയോഗപ്രദം ആയിരിക്കേണ്ടതാണ്.

ഈ പോസ്റ്റ്‌ എഫ് ഇ സി എന്ന ഇന്റര്‍നെറ്റ്‌ ചര്‍ച്ചാവേദിയില്‍ ഉണ്ടായ ഒരു സുദീര്‍ഘ ചര്‍ച്ചയില്‍ നിന്നും ഉടലെടുത്തതാണ്. ഈ ലേഖനത്തിലെ പല ആശയങ്ങളും ആ ചര്‍ച്ചയില്‍ പങ്കെടുത്ത അംഗങ്ങളുടെ പോസ്റ്റുകളില്‍ നിന്നും കടം എടുത്തവ ആണ്. (ശാന്തകുമാര്‍, ആര്‍ വി ജി, സാജന്‍, അമ്പാടി, രാംകുമാര്‍, ചേക്കുട്ടി എന്നിവരുടെ അഭിപ്രായങ്ങള്‍ ആണ് ഈ പോസ്റ്റില്‍ കൂടുതലായും പ്രതിഫലിക്കുന്നത് എന്ന് വീണ്ടും വായിക്കുമ്പോള്‍ എനിക്ക് തോന്നുന്നു.)

No comments: